انحصار وراثت سهام متوفی چگونه انجام می شود – بخش دوم
یکی از رایج ترین و در عین حال مهم ترین سوالاتی که دانشجویانم در رابطه با سهام در بازار بورس مطرح می کنند مبحث انتقال سهام فرد فوت شده به وراث متوفی است که از آن به فرایند انحصار وراثت سهام یاد می شود. موضوعی که علیرغم آنکه در بند دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم بیان شده است اما وقتی یکی از وراث و یا نماینده قانونی ورثه برای انجام فرایند انحصار وراثت اقدام می کند طبیعتا با ابهامات زیادی روبرو خواهد شد. با توجه به اینکه اخیرا با این موضوع درگیر بوده ام در این مقاله سعی می کنم تا با استناد به کتاب قانون مالیات های مستقیم و از طرفی فرایند قانونی که شخصا گذراندم بتوانم راهنمایی های خوب و کاملی را با شما عزیزان مطرح نمایم. لازم به ذکر است که در مقاله پیشین در مورد اقدامات اولیه ای که شما بایستی انجام دهید تا انحصار وراثت سهام بورسی انجام گیرد تشریح شده و در این مقاله تمامی اقدامات تکمیلی تشریح خواهد شد.
پیش از مطالعه قسمت دوم مقاله فرایند انحصار وراثت سهام بورسی چنانچه مقاله اول را مطالعه نکردید پیشنهاد می کنم با کلیک بر روی لینک زیر آن مقاله را مطالعه نمایید
انحصار وراثت سهام متوفی – بخش اول
تکمیل فرم اظهارنامه مالیات بر ارث:
در این مرحله پس از دریافت نامه لیست سهام متوفی و هم چنین موجودی ریالی واریز شده به حساب کارگزاری ها بایستی همراه با مدارک هویتی متوفی و وراث و هم چنین نامه های دریافتی اقدام به تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث نمایید.
نکاتی پیرامون نحوه تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث(سهام بورسی):
برای پر کردن فرم اظهارنامه مالیات بر ارث برای سهام بورسی متوفی شما بایستی به نکاتی توجه فرمایید که در ادامه تلاش می کنم تا به زبانی ساده برای شما تشریح کنم:
الف)اطلاعات مربوط به سهام بورسی بایستی در جدول ۲-۱ که با عنوان سهام/سهم الشرکه و حق تقدم آن ها دیده می شود وارد کرده و اطلاعات را با جزییات تکمیل کرد.
ب)در قسمت نام شرکت صادر کننده شما باید نام کامل شرکت پذیرفته شده در بورس را ثبت نمایید.
پ)در ستون نوع سهام شما بایستی مشخص کنید که اطلاعات سهام شرکت را وارد می کنید و یا حق تقدم سهام آن هست.
ت)در ستون وضعیت سهام طبیعتا باید عدد یک که به معنی شرکت های پذیرفته شده در بورس/فرابورس هست قید گردد.
ث)نام بازار اوراق مربوطه را می توانید یا از لیست دریافتی از شرکت سپرده گذاری و یا از سایت سازمان بورس و اوراق بهادار استخراج کنید(توجه داشته باشید که در موضوع این مقاله سهام مربوطه یا بورس و یا فرابورس خواهد بود. چنانچه فرد متوفی در شرکت سهامی خاص خارج از بورس سهامی را خریداری کرده بود شما بایستی عدد سه به معنی سهام یا سهم الشرکه در سایر شرکت ها را در فرم اظهارنامه درج نمایید).
ج)ستون شماره سهامداری را بایستی با کد بورسی اختصاصی فرد متوفی که ترکیب سه حرف اول نام فامیلی فرد فوت شده و ۵ عدد تصادفی است درج نمایید.
چ)در قسمت تعداد سهام بایستی تعداد سهام درج شده در لیست را ثبت کنید.
ح)ستون ارزش روز فوت نیازی به تکمیل نیست چون عموما بر اساس ارزش روز بررسی فرم اظهارنامه مالیات توسط کارمندان اداره مالیات محاسبه خواهد شد(مثلا چنانچه متوفی در یکم مهر فوت شده و بررسی اظهارنامه دراداره مالیات در اول بهمن انجام گیرد عموما ارزش روز سهام در تاریخ یکم بهمن ماه مبنا قرار می گیرد تا بر اساس آن مالیات محاسبه گردد).
خ)برای اعلام موجودی ریالی فرد فوت شده نزد کارگزاری ها بایستی به جدول ۳-۲ در فرم اظهارنامه مالیات بر ارث رجوع نمایید که در فرم مربوطه با عنوان سایر حقوق مالی درج شده است. در این فرم شما بایستی سه ستون را حتما تکمیل نمایید که به شرح زیر است:
_ ستون نوع سایر حقوق مالی را عدد ۲ به معنی سپرده یا طلب از اشخاص حقیقی و حقوقی ثبت کنید.
_ستون نام متعهد/مدیون حقوق مالی با نام کارگزاری مربوطه تکمیل کنید.
_در قسمت ارزش روز فوت بایستی ارزش ریالی درج شده در قسمت قدرت خرید سامانه معاملاتی متوفی وارد کنید و طبیعتا درصد مالکیت متوفی ۱۰۰% خواهد بود.
نکته نهایی آنکه چنانچه فرد فوت شده گواهی انواع صندوق های سرمایه گذاری(اعم از درآمد ثابت، در سهام و یا مختلط) را در زمان حیات خود خریداری کرده باشد و آن صندوق ها دارای نماد معاملاتی در بازار بورس نباشند(مثلا در تاریخ نگارش این مقاله صندوق سرمایه گذاری زمرد آگاه جزو صندوق های سرمایه گذاری هست که به صورت فعال در بازار بورس معامله نمی گردد در حالیکه صندوق سرمایه گذاری عقیق آگاه در بازار بورس درج نماد شده است) شما بایستی در جدول ۱-۳ که با عنوان اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنا سهام و سهم الشرکه دیده می شود اطلاعات را ثبت نمایید.
هم چنین اگر متوفی سهام عدالت خریداری کرده باشد بایستی به کارمندان اداره مالیات اعلام نمایید تا فرم های مربوطه را به شما تحویل دهند.
پس از تکمیل اطلاعات سهام پذیرفته شده در بورس و هم چنین ثبت سایر اموال فرد متوفی شما بایستی فرم مربوطه را همراه با تمامی مدارک خواسته شده توسط اداره مالیات بر ارث به کارمندان آن اداره تحویل دهید و منتظر تماس کارمندان مالیاتی جهت اعلام مبلغ مالیاتی که وراث باید پرداخت نمایند باشید.
نرخ های مالیات در فرایند انحصار وراثت سهام:
قانون جدید مالیات بر ارث برای متوفیان سال ۱۳۹۵ به بعد لازم الاجرا می باشد و بر طبق بند ۲ ماده ۱۷ قانون مالیات ها به نرخ ۱.۵ برابر مالیات نقل و انتقال سهام بورس بین افراد زنده، مالیات سهام متوفی تعیین می گردد. بنابراین از آنجایی که مالیات نقل و انتقال سهام بورسی بین افراد در قید حیات معادل نیم درصد ارزش فروش تعیین شده است مالیات بر ارث فرد فوت شده معادل ۰.۷۵% ارزش فروش تعیین می شود.
از طرفی بر طبق همین قانون و بر اساس بند ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات از ارزش ریالی واریزی به حساب کارگزاری ها معادل ۱۰% ارزش روز فوت مالیات اخذ می گردد.
اقدامات نهایی جهت انحصار وراثت سهام:
وقتی شما مالیات را پرداخت کردید گواهی پرداخت مالیات بر ارث به شما تحویل می شود و در آن قید می گردد که بابت چه اموالی مالیات پرداخت شده و در نتیجه وراث می توانند نسبت به انتقال کدام اموال درخواست نمایند.
با توجه به تاکید ما بر مالیات بر ارث سهام بورسی و با فرض اینکه تمامی مراحل با دقت انجام شده است و به مشکلی برنخورده اید برای انتقال سهام بورسی و ارزش ریالی در حساب کارگزاری ها برای شما راهنمایی هایی را ارائه می کنم.
انتقال سهام بورسی از متوفی به وراث:
برای انتقال سهام بورسی فرد فوت شده به وراث شما بایستی به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم ارائه شده توسط پیشخوان دولت، مدارک هویتی متوفی و وراث و برگه پرداخت مالیات بر ارث( که از اداره مالیات دریافت کردید) را تحویل داده و پس از انجام مراحل اداری تا حداکثر دو ماه فرایند رسمی انتقال سهام انجام می پذیرد. عموما پس از سه هفته شما با تماس به شماره ۱۵۶۹ که راه ارتباطی با شرکت سپرده گذاری مرکزی و اوراق بهادار هست می توانید از وضعیت مراحل انتقال سهام آگاهی پیدا کنید. یکی دیگر از راه ها اینست که شما از صفحه معاملاتی خود یکی از سهم های فرد متوفی را درخواست تغییر کارگزار ناظر بدهید و چنانچه آن سهام در روز معاملاتی بعدی به سبد سهام شما اضافه شد یعنی فرایند انتقال سهام نهایی شده و شما می توانید برای تمامی سهام فرد فوت شده درخواست تغییر کارگزار ناظر را انجام دهید و به این ترتیب فرایند انتقال سهام متوفی به وراث نهایی می شود.
نکته مهم اینست که چنانچه هر یک از وراث دارای کد معاملاتی بورسی نیست بایستی با مراجعه به یکی از شرکت های کارگزاری ضمن ثبت نام در آن کارگزاری در سامانه سجام نیز ثبت نام نماید و پس از دریافت اطلاعات حساب کاربری وارد آن سامانه شده و اطلاعات ورود خود را ثبت و ذخیره کند تا در زمان نهایی شدن فرایند انتقال سهام از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی بتواند سریعا درخواست تغییر کارگزار ناظر داده و سهام خود را دریافت نماید.
عنایت داشته باشید که انتقال سهام بر اساس گواهی انحصار وراثت و درصدهای اعلامی از اداره شورای حل اختلاف که به امضای قاضی رسیده انجام می پذیرد(مبنا تعداد سهام است).
انتقال موجودی نقدی متوفی در حساب کارگزاری:
برای انجام این مهم شما بایستی به یکی از شعب کارگزاری هایی که فرد فوت شده در آنها حساب فعال داشته مراجعه کرده و با ارائه مدارک زیر طی مدت زمان کمی مبالغ بر اساس گواهی انحصار وراثت به حساب وراث واریز می گردد. اهم مدارکی که به شعب کارگزاری بایستی تحویل گردد عبارتند از:
_مدارک هویتی متوفی و وراث
_گواهی فوت
_گواهی انحصار وراثت
_گواهی پرداخت مالیات بر ارث(که در آن قید گردد که مالیات موجودی نقدی پرداخت شده است)
_شماره حساب و شبای بانکی وراث
ممکن است که هر کارگزاری مدارک دیگری نیز درخواست کند که من در این مقاله اهم مدارک را خدمتتان عنوان کردم. همانطور که در بالا گفتم معمولا بین ۵ تا ۱۲ روز کاری طول می کشد تا بر طبق درصد اعلامی در گواهی حصر وراثت موجودی نقد متوفی به حساب وراث منتقل گردد.
در رابطه با انتقال گواهی صندوق های سرمایه گذاری پیشنهاد می گردد قبل از مراجعه به شعب فعال آن صندوق ها با ایشان تماس گرفته و مدارک مورد نیاز را جویا شوید تا در زمان خودتان صرفه جویی لازم را انجام دهید.
امیدوارم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد.
نویسنده: احمد لحیم گرزاده
چنانچه مقاله اول انحصار وراثت سهام متوفی را مطالعه نکرده اید بر روی لینک زیر کلیک نمایید:
