انحصار وراثت سهام متوفی را چگونه انجام دهیم – بخش اول

یکی از رایج ترین و در عین حال مهم ترین سوالاتی که دانشجویانم در رابطه با سهام در بازار بورس مطرح می کنند مبحث انتقال سهام فرد فوت شده به وراث متوفی است که از آن به فرایند انحصار وراثت سهام یاد می شود. موضوعی که علیرغم آنکه در بند دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم بیان شده است اما وقتی یکی از وراث و یا نماینده قانونی ورثه برای انجام فرایند انحصار وراثت اقدام می کند طبیعتا با ابهامات زیادی روبرو خواهد شد. با توجه به اینکه اخیرا با این موضوع درگیر بوده ام در این مقاله سعی می کنم تا با استناد به کتاب قانون مالیات های مستقیم و از طرفی فرایند قانونی که شخصا گذراندم بتوانم راهنمایی های خوب و کاملی را با شما عزیزان مطرح نمایم.

 

فرایند انحصار وراثت سهام پذیرفته شده در بورس:

پیش از هر موضوعی توجه کنید که با فوت فرد تحت هیچ شرایطی دیگر برای متوفی در حسابش معامله انجام ندهید(این موضوع برای افرادی که از اطلاعات ورود به صفحه معاملاتی فرد متوفی آگاهی دارند لازم الاجراست). اما مراحل :

۱)اخذ گواهی انحصار وراثت از یکی از شعب مراکز شورای حل اختلاف

۲)مراجعه به اداره مالیات بر ارث بر حسب آخرین محل سکونت متوفی

۳)اخذ فرم اظهارنامه مالیات بر ارث متوفی

۴)مراجعه به درگاه ذینفعان بازار سرمایه و تهیه لیست سهام متوفی

۵)مراجعه به سامانه معاملاتی که متوفی در آن معامله انجام می داده است.

۶)درج نام شرکت پذیرفته شده در بورس و تعداد سهام در مالکیت متوفی در برگه اظهارنامه

۷)تحویل فرم اظهارنامه مالیات بر ارث به اداره مالیات و پرداخت مالیات مربوطه

۸)انتقال سهام متوفی به وراث بر اساس برگه انحصار وراثت

۹)انتقال موجودی نقدی متوفی نزد کارگزاری بر اساس گواهی حصر وراثت

 

در لیست بالا کلیات مراحلی که بایستی طی شود تا سهام متوفی به وراث منتقل گردد بیان شده است و در ادامه این مقاله سعی می کنم تا با شرح دقیقتری مراحل لازم جهت انتقال سهام بورسی را تشریح کنم.

 

جهت انجام مراحل انحصار وراثت سهام بورس و قبل از مراجعه به شورای حل اختلاف شما بایستی مراحل زیر انجام دهید:

الف)مراجعه به یکی از شعبه های سازمان ثبت احوال جهت دریافت گواهی فوت

ب)تهیه استشهادیه (جهت ارایه به شورای حل اختلاف) از یکی از دفاتر اسناد رسمی(توجه کنید که سه نفر خارج از خانواده درجه اول بایستی به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه و برای شما تاییدیه را انجام دهند)

 

 

پ)مراجعه به یکی از دفاتر الکترونیکی قوه قضاییه جهت دریافت کد سامانه ثنا

 

پس از انجام مراحل فوق فرایند انحصار وراثت شما آغاز می گردد

 

مرحله اول: اخذ گواهی انحصار وراثت:

متناسب با منطقه و ناحیه محل سکونت شما بایستی به یکی از شعب شورای حل اختلاف مراجعه نمایید. در آن اداره بایستی به واحد گواهی حصر وراثت مراجعه کرده و پس از انجام فرایند معرفی و تحویل مدارک شناسایی متوفی و ورثه برای شما تشکیل پرونده انجام می پذیرد. معمولا بین یک الی دو ماه زمان می برد تا گواهی انحصار وراثت صادر گردد.

علت زمان بر بودن این فرایند این است که پس از تکمیل مدارک توسط شما آگهی فوت شخص متوفی در یکی از روزنامه ها درج خواهد شد تا چنانچه افرادی که ادعایی نسبت به اموال متوفی دارند با مشاهده اطلاعیه درخواست خودشان را به اداره شورای حل اختلاف مربوطه ثبت نمایند. اما اگر شکایتی وجود نداشت گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد وشما با مراجعه به همان دفتر، گواهی انحصار وراثتی که به امضای قاضی شعبه رسیده؛ دریافت نمایید.

 

 

مرحله دوم: مراجعه به اداره مالیات بر ارث و دریافت اظهارنامه مالیات بر ارث:

پس از دریافت گواهی انحصار وراثت بایستی متناسب با شهر و منطقه محل سکونت خود به اداره مالیات مربوطه مراجعه نمایید. در آن اداره در مرحله اول بایستی فرم اظهارنامه مالیات بر ارث را دریافت نمایید.

توجه: جهت مدیریت زمان حتما به مدارک درخواستی که عموما در تمامی ادارات مالیات بر ارث در تابلو اعلانات قرار می دهند توجه نمایید تا در مراجعه بعدی با تمامی مدارک به اداره مالیات حضور یابید.

 

نکته مهم آنکه چنانچه از زمان فوت متوفی کمتر از یکسال گذشته باشد فرم اظهارنامه ای به شما داده خواهد شد که بر اساس آن می توانید علاوه بر اموال متوفی، بدهی ها و هزینه های کفن و دفن وی را درج نمایید تا ازین طریق مالیات کمتری را پرداخت نمایید(اظهارنامه مالیات بر ارث موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم) اما اگر پس از گذشت یکسال از تاریخ فوت به اداره مالیات مراجعه کنید این کسورات در محاسبات لحاظ نخواهد شد.

 

از مرحله بعد تا انتها با توجه به هدف این مقاله که انحصار وراثت سهام بورسی هست توضیحاتی را ارایه خواهم کرد اما توجه داشته باشید که متناسب با سایر اموال متوفی بایستی اقدامات مقتضی را انجام دهید.

پیش از شروع تشریح فرایند انحصار وراثت سهام، نمونه فایل اظهارنامه مالیات بر ارث را می توانید از طریق لینک زیر دانلود نمایید.

نمونه اظهارنامه مالیات بر ارث

 

مرحله سوم: تهیه لیست سهام و موجودی ریالی متوفی در بازار سرمایه:

برای پر کردن لیست سهام متوفی شما بایستی از کارگزاری هایی که متوفی جهت معاملات سهام بورس استفاده کرده است آگاهی پیدا کنید. برای این موضوع شما بایستی به سامانه شرکت سپرده گذاری مرکزی مراجعه کرده و از آن طریق لیست سهام فرد متوفی و کارگزاری هایی را که با آنها فعالیت داشته است تهیه نمایید.

یکی دیگر از اقداماتی که می توانید انجام دهید اینست که نامه ای را از اداره مالیات بر ارث به شرکت سپرده گذاری دریافت کرده و با مراجعه حضوری به این اداره لیست مربوطه را تهیه نمایید.

 

توجه داشته باشید که چنانچه به اطلاعات کاربری متوفی در سامانه های معاملاتی دسترسی دارید می توانید با سرعت بالاتری لیست سهام متوفی را از قسمت سبدبان استخراج کرده و فرایند را تسریع نمایید.

 

موجودی ریالی متوفی:

اما در مورد موجودی نقدی شارژ شده در حساب کارگزاری ها بایستی در گام نخست نامه ای از اداره مالیات بر ارث به هر کدام از کارگزاری ها دریافت کرده و با مراجعه به شعب کارگزاری مربوطه نامه ای مبنی بر ارزش ریالی واریزی به حساب کارگزاری دریافت نمایید(این موضوع در قسمت قدرت خرید صفحه معاملاتی فرد متوفی می توان مشاهده کرد).

تا انتهای این مقاله اقدامات اولیه ای که شما به عنوان یکی از ورثه و یا نماینده قانونی متوفی باید انجام دهید تا انتقال سهام متوفی انجام پذیرد برای شما شرح داده شده است. در مقاله بعدی در مورد تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث تا انتقال سهام بورسی متوفی و هم چنین انتقال موجودی ریالی حساب متوفی به وراث برای شما تشریح خواهد شد.

 

مولف: احمد لحیم گرزاده